Prawdopodobnie od początku istnienia ul. Kanoniczej znajdował się przy niej, pod numerem 25, budynek łaźni królewskiej. Obiekt został wzniesiony w pierwszej połowie XIV wieku jako kameralny, parterowy dom. Na ten okres datowane są pozostałości murów znajdujące się w piwnicach i na parterze po wschodniej stronie. Tymczasem dziś dom Długosza stanowi siedzibę rektoratu Papieskiej Akademii Teologicznej. Została ona przemianowana w 2010 roku na Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie. Jaka jest historia Domu Długosza?

Budynek łaźni królewskiej otrzymał w akcie darowizny Krystyn z Ostrowa. Pełnił on funkcję kasztelana krakowskiego i sandomierskiego oraz marszałka dworu królowej Jadwigi. Przekazanie nieruchomości nastąpiło w 1390 roku, z chwilą wydania przez Władysława Jagiełłę dekretu w tej sprawie. Krystyn z Ostrowa zarządzał domem przez 23 lata. Następnie, na zasadzie wymiany dóbr z kanonikami krakowskimi, właściciel zrzekł się praw do nieruchomości, otrzymując w zamian możliwość pobierania dziesięciny z dwóch wsi.

Dom Długosza - to tu powstawały kroniki

Kapituła krakowska postanowiła całkowicie przebudować budynek. Dalszą rozbudowę przeprowadził najsłynniejszy lokator domu przy Kanoniczej 25 — Jan Długosz. W wyniku zmian wprowadzonych przez Długoszów rozpoczął się nowy okres w dziejach kamienicy, zwanej od tej pory Domem Długosza. To właśnie przy Kanoniczej powstały słynne „Roczniki, czyli kroniki sławnego Królestwa Polskiego”. Następnie po śmierci kronikarza w Domu Długosza zamieszkał Jan Konarski, doradca polskich władców, Kazimierza Jagiellończyka i Aleksandra Jagiellończyka.

Natomiast w pierwszej połowie XVI wieku do budynku wprowadził się Maciej z Miechowa. To właśnie tu uczony pracował nad swoją „Kroniką Polską”. W tym czasie zaszły kolejne zmiany w wyglądzie budynku. O charakterze i przeznaczeniu domu miał odtąd informować łaciński napis umieszczony na portalu: Nil est In homine bona mente melius (Nic nie ma lepszego w człowieku ponad dobrą myśl).

Afera kryminalna?

Jeszcze przed końcem XVI wieku Dom Długosza stał się centrum afery kryminalnej z udziałem króla Zygmunta Augusta i krakowskiego biskupa Filipa Padniewskiego. Niezauważony przez nikogo, do orszaku władcy przyłączył się jeden z najsłynniejszych krakowskich złodziei — Bartosz z Lusiny. Wówczas w trakcie odpoczynku biskupa w Domu Długosza, skradziona została cenna pieczęć mniejsza królewska.

Dom Długosza miejscem tajemnic i sztuki

Prawdopodobnie z XVII lub XVIII wieku pochodzi obraz Matki Bożej z Dzieciątkiem. Barokowe malowidło nadal zakrywa znaczną część elewacji kamienicy. Wiąże się z nim pewna tajemnica z czasów potopu szwedzkiego, konfederacji barskiej lub Wiosny Ludów. Ustalenie szczegółów zdarzenia okazało się jednak niemożliwe dla historyków, ale pewne jest jedno — strukturę obrazu nadszarpnęło 16 kul, których ślady do dzisiaj widnieją na murach budynku.

Poza działalnością naukową budynek wykorzystywano również jako pracownię artystyczną. Istotnie od 1872 roku swoje rzeźby przygotowywał w nim Franciszek Wyspiański. Potwierdza to tablica pamiątkowa z fragmentem wiersza Stanisława Wyspiańskiego „U stóp Wawelu miał ojciec pracownię”. Za jej projekt odpowiadał Bronisław Chromy.

Tekst pochodzi z albumu „Piękny Kraków. Kamienice”.

Fot. Zygmunt Put, lic. CC BY-SA 4.0.