• Konieczność transformacji energetycznej to skutek działań prowadzonych w ramach Europejskiego Zielonego Ładu.
• Kraków zamierza wprowadzić dwa pilotażowe projekty w zakresie transportu i ogrzewania budynków. Przemieszczanie się rowerem i pieszo miałoby stanowić docelowo 75 proc. ruchu miejskiego. Natomiast stopniowe zmniejszanie zużycia energii pozwoliłoby na wdrażanie odnawialnych źródeł energii.
• Kraje przynależące do Unii Europejskiej zobowiązały się osiągnąć neutralność klimatyczną do 2050 roku. Polska zapowiedziała, że zrealizuje te założenia w swoim czasie.

W ubiegłych latach stolica Małopolski nieraz trafiała do niechlubnych rankingów prezentujących najbardziej zanieczyszczone miasta kraju oraz Europy. Również w grudniu stężenie wziewnych pyłów w niektórych krakowskich dzielnicach przekraczało dopuszczalne normy o przeszło 1000 proc. Tymczasem miasto zapowiada, że aktywne formy podróżowania i termomodernizacja mają sprawić, że do 2030 r. stolica Małopolski osiągnie neutralność klimatyczną. Czy zatem czeka nas prawdziwa zielona rewolucja?

W ubiegłym miesiącu przedstawiciele państw członkowskich UE zadecydowali, że zredukowanie emisji dwutlenku węgla w najbliższych latach ma wynieść 55 proc. w odniesieniu do 1990 roku. Dlatego Kraków, uczestniczący w programie Deep Demonstrations zapoczątkowanym przez EIT Climate-KIC, przygotowuje strategię opartą na czterech filarach. Pierwszy i najważniejszy to nastawienie na cel, czyli nie zastanawiamy się nad tym, czego dzisiaj nie możemy dokonać, ale wyznaczamy ambitny cel. Drugi to wykorzystanie innowacji jako dźwigni zmiany. Trzecie – orkiestracja projektów w portfolio tak, żeby wzajemnie się uzupełniały i wzmacniały. Czwarty filar to uczenie się poprzez działanie – opowiada w rozmowie z agencją Newseria Biznes Andrzej Łazęcki, zastępca dyrektora Wydziału Gospodarki Komunalnej Urzędu Miasta Krakowa. Jak piękne zapowiedzi przekładają się na realne działania?

Eko-transport i termomodernizacja kluczem do sukcesu

Chcąc osiągnąć neutralność klimatyczną, stolica Małopolski ma poprowadzić dwa pilotażowe programy obejmujące działalności, które emitują najwięcej gazów cieplarnianych. Są to transport i ogrzewanie budynków. W pierwszym z wymienionych sektorów planowane jest zwiększenie ruchu rowerowego o kilkanaście procent, tak, by w połączeniu z ruchem pieszych, samochody stanowiły jedynie 25 proc. podróży po mieście. Andrzej Łazęcki podkreśla, że krakowscy rowerzyści już teraz mogą korzystać z 235 km tras, kontrapasów, ciągów i kładek pieszo-rowerowych. Nowe dróżki i inwestycje tj. kładka łącząca ulice Wielicką i Nowosądecką z Ludwinowem przyczyniły się do wzrostu ruchu rowerowego w pierwszych tygodniach września 2020 roku o 26 proc.

Natomiast w zakresie termomodernizacji konieczne jest scentralizowanie energetyki. Miejskie Przedsiębiorstwo Energetyki Cieplnej opracowało wyliczenia, z których wynika, że spośród ok. 770 tys. mieszkańców Krakowa 68 proc. korzysta z energii dostarczanej przez MPEC. Myślimy o przebudowie źródeł ciepła na niskoemisyjne, a najlepiej w dłuższej perspektywie zeroemisyjne. Myślimy też o cyfryzacji sieci, nadaniu jej większej elastyczności, żeby można było włączać źródła energii odnawialnej do sieci ciepłowniczej – tłumaczy Łazęcki. Dodaje również, że równie istotną kwestią jest opracowanie rozwiązań pozwalających na sprawne klimatyzowanie budynków.

Przepis na neutralność klimatyczną

Od 1995 roku w mieście wymieniono 45 tys. pieców węglowych – najwięcej w całym kraju. Stolica Małopolski w 2019 roku, jako pierwsze miasto w Polsce, wprowadziła zakaz palenia węglem i drewnem. Mieszkańcy mogą korzystać z usług doradztwa energetycznego, planowane jest tworzenie kolejnych terenów zielonych i systemu rozsądnego gospodarowania wodą opadową. Z tego wynika, że Kraków nie zwalnia tempa i pomysłów na osiągnięcie neutralności klimatycznej ma sporo. Urzędników wspomóc mogą również sami mieszkańcy – miesiąc temu uruchomiono w tym celu panel obywatelski dotyczący klimatu. Oprócz tego stolica Małopolski czerpie inspiracje również od innych europejskich miast uczestniczących w programie Deep Demonstrations, a także zapowiada połączenie działań z rządem na skalę ogólnopolską. Jako gmina odpowiadamy bezpośrednio, czyli poprzez nasze budynki, oświetlenie ulic, spółki komunalne, za ok. 7 proc. emisji, a trzeba zredukować ją o 85–90 proc. To pokazuje skalę wyzwania i współpracy – podsumowuje Andrzej Łazęcki.

Neutralność klimatyczna w Polsce

Kraje przynależące do Unii Europejskiej zobowiązały się osiągnąć neutralność klimatyczną do 2050 roku. Spośród państw członkowskich wyróżniają się Norwegia, Finlandia i Austria, które zamierzają wywiązać się z zobowiązania wcześniej, kolejno w 2030, 2035 i 2040 roku. Tymczasem w przypadku Polski problemem w osiągnięciu neutralności klimatycznej jest górnictwo. Zamknięcie działalności tego sektora jest równoznaczne ze zwolnieniem kilkudziesięciu tysięcy osób, koniecznością wypłacenia odpraw i świadczeń pomocowych, a także wskazaniem alternatywnych miejsc pracy. Tymczasem mimo iż wydobywamy mniej węgla kamiennego, wciąż sporo go importujemy.

Polityka energetyczna Polski (PEP), czyli dokument określający długofalową strategię energetyczną kraju był ostatnio aktualizowany kilka lat temu. Tym samym mamy sporo zaległości i niewiele planów na zastąpienie górniczego sektora. Nie budujemy bowiem elektrowni jądrowych i farm wiatrakowych. Na uwagę zasługuje jednak fakt, że dbamy o rozwój fotowoltaiki. Z kolei rządowe programy Czyste Powietrze, Mój Prąd i Moja Woda oraz miejscowe działania samorządów przynoszą dobre rezultaty, jednak nie spowodują, że nasz kraj osiągnie neutralność klimatyczną w terminie wyznaczonym przez UE.