Surowość i chłód zdają się nie przemawiać za budowaniem rodzinnego, przytulnego miejsca. Architektura Krakowa przeczy temu założeniu, a industrialne rozwiązania architektoniczne przyciągają tłumy. Styl industrialny przybył do nas z Zachodu i doskonale sprawdza się w projektach domów mieszkalnych oraz miejscach publicznych. Coraz częściej na terenach byłych ośrodków przemysłowych powstają restauracje, muzea sztuki współczesnej oraz inne obiekty kulturalne. Co sprawia, że chcemy otaczać się surowym wystrojem?

Industrializm

Na początku sprecyzujmy, czym jest styl industrialny, wymiennie nazywany przemysłowym. Osiągnięcie efektu nawiązującego do przedwojennych fabryk to nie lada wyzwanie. Najskuteczniejszą metodą, po którą sięgają realizatorzy nowych obiektów publicznych, jest wynajęcie bądź odkupienie zapuszczonej, nieużytkowanej hali przemysłowej. Odrestaurowanie charakteru miejsca wymaga poświęcenia i czasu, ale efekt bywa zniewalający. Czym styl industrialny zdobywa serca tak wielu ludzi?

• Minimalistycznymi rozwiązaniami, które nie wywołują wrażenia chaosu. To prosta i funkcjonalna przestrzeń, gdzie nie ma miejsca na zbędne ozdoby. Jeśli obiekt posiada elementy dekoracyjne, to są to najczęściej detale odwołujące się do miasta oraz przemysłu.

• Dużymi powierzchniami z wysokimi sufitami, wywołującymi wrażenie otwartości, pozwalające czuć swobodę ruchu oraz wolność. Małe pomieszczenia o niskich sufitach sprawiają, że czujemy się jak w klatce.

• Grą kolorów: poprzez zastosowanie jasnych i chłodnych barw uzyskuje się wrażenie oddalenia. Szczególne ich warstwowe ułożenie sprawia, że wnętrze optycznie się wydłuża i poszerza. Styl przemysłowy przede wszystkim sprzyja budowaniu poczucia wolności, a zastosowany w  architekturze nadaje jej otwarty charakter. Przyciąga gości swą prostotą, nienarzucającą własnych reguł.

Krakowianie polubili styl industrialny

Coraz częściej obserwuje się wzrost popularności przestrzeni publicznych o charakterze industrialnym. W samym Krakowie istnieje wiele takich miejsc, a liczba odwiedzających je stale rośnie. Są to zazwyczaj obiekty oddalone od centrum miasta, jednak Kraków może pochwalić się także kompleksem tego typu zabudowań ulokowanych w ścisłym centrum. Mowa o Tytano — Dolnych Młynów, gdzie wcześniej znajdowały się zakłady tytoniowe, powstałe z końcem XIX w. Produkcja ruszyła w 1876 r., a firma zatrudniała nawet 1000 osób. Budynek położony tuż przy ulicy funkcjonował jako fabryka papieru do papierosów. Po drugiej stronie terenu znajdował się magazyn gotowych wyrobów. W 1945 r. doszło do pożaru, w wyniku którego spłonął główny budynek produkcyjny, zachowała się jedynie jego elewacja.

W latach 90. zakładem produkcyjnym działającym na terenie Dolnych Młynów był koncern Philip Morris, który w  2002 r. sprzedał prawa do obiektu. Następnie kompleks należał do Immobiliaria Camins. Długo zastanawiano się nad dalszymi losami Cygar-fabryki, a fabryczne budynki wymagały remontu. W 2010 r. pojawił się pomysł na realizację hoteli. Wnętrza dostosowane są do osobliwego charakteru obiektu, ich przestronność buduje wrażenie otwartości na klienta. Nieduża liczba okien umożliwiła stworzenie rodzinnej, przytulnej atmosfery. Za sprawą odpowiedniej gry sztucznego światła, Tytano zyskało ciepły wyraz.

Forum Przestrzenie a styl industrialny

Kolejnym krakowskim obiektem industrialnym jest Klubokawiarnia Forum Przestrzenie, powstała w miejsce hotelu zwany Forum, zaprojektowanego przez Janusza Ingardena. Budowa rozpoczęła się w  1978 r. i  trwała ponad 10 lat. Hotel był szczególnym miejscem na mapie Krakowa. Uznawano go wówczas za jeden z najnowocześniejszych budynków miasta. Posiadał 278 klimatyzowanych pokoi, funkcjonowały tam restauracje, sauna, basen, solarium, fryzjer, korty tenisowe, pole golfowe, a nawet kasyno. Popularny czterogwiazdkowiec był w pełni skomputeryzowany, wyposażony w drzwi na fotokomórkę czy choćby automatyczną spłuczkę w wc. Jego działalność zakończyła się już w 2002 r., kiedy to zauważono wady konstrukcyjne budowli. Natomiast późniejsza ekspertyza nie potwierdziła wcześniejszych zarzutów. Pojawił się nowy inwestor, który chciał wyburzyć Hotel Forum. Na szczęście miejsce to znalazło wielu obrońców. Budynek zyskał drugie życie dzięki grupie osób zmęczonych pracą w dużych firmach, pragnących znaleźć przestrzeń dającą odpoczynek i wolność.

Tłumy odwiedzających Forum Przestrzenie potwierdzają, że ryzyko się opłaciło. Miejsce będące połączeniem rozrywki i kultury to punkt, jakiego brakowało w Krakowie. Ponadto co jakiś czas operatorzy budynku udostępniają jego przestrzeń na różnego rodzaju wydarzenia, np. targi, festiwale czy koncerty. Miejsce przyciąga zróżnicowaną grupę klientów, od najmłodszych do najstarszych. Można zabrać tam również czworonogi. Budynek ulokowany jest nad Wisłą, co ma wpływ na popularność miejsca. Klubokawiarnia oferuje duży ogródek z widokiem na Wisłę, zielone bulwary czy Wawel, gdzie w ciepłe dni można odpocząć na leżakach.

Wnętrze jest przestronne oraz dobrze doświetlone. Mimo tłumów goście mogą czuć się swobodnie. Industrialny charakter budują niewykończona podłoga i duże okna. Chłodne barwy architektury Forum zostały ożywione kolorowymi dodatkami w postaci kanap czy kocyków, a także sztucznym, ciepłym światłem płynącym z klimatycznych lampek. Zachowano również nawiązania do byłego hotelu. Z nieistniejącego już motelu Krak pozyskano neony tworzące napis „Lato”, a nad barem widnieje szyld „Recepcja”, nawiązujący do historii miejsca.

Industrialne Zabłocie

Ważnym obszarem architektury poprzemysłowej jest Zabłocie, gdzie znajdziemy wiele mniejszych obiektów podobnych do Forum czy Tytano. Obecnie obserwujemy wzrost popularności tej części miasta, zabudowanej na wzór nowojorskiego schematu. Nowe kompleksy apartamentów swym wyglądem przypominają filmowe przedstawienia zabudowy Nowego Jorku. Inwestorzy przede wszystkim stawiają na odtworzenie budownictwa mieszkalnego, oferującego lokale typu loft. Szczególnie Brooklyn, jeden z  pięciu okręgów Nowego Jorku, stał się inspiracją dla deweloperów. Bywa nazywany sypialnią nowojorczyków, pracujących przeważnie na Manhattanie. Miejsce to zapewnia nocleg dla tysięcy osób. Najczęściej spotykanym typem zabudowy mieszkalnej są właśnie apartamentowce, które od niedawna możemy podziwiać również na Zabłociu. Czym się charakteryzują?

• Czerwoną cegłą — stonowana, niewykończona, będąca głównym symbolem industrializmu;
• Modernistyczną architekturą — funkcjonalna, pozbawiona ozdobników, prosta, minimalistyczna, wykonana z  surowych materiałów;
• Płaskimi dachami z ogrodami — płaski dach to również cecha modernistycznej architektury, pozwalająca na maksymalne wykorzystanie dostępnej przestrzeni. Urządzenie zielonego tarasu umożliwia zespolenie budynku z przyrodą;
• Wysokimi sufitami w mieszkaniach — czyli tzw. lofty;
• Dużymi oknami — gwarantujące dopływ naturalnego światła, otwierającego przestrzeń.

Stany Zjednoczone często kojarzą się z sukcesem, wiele osób pragnie choć raz odbyć podróż do tego kraju. Popularnym obszarem jest Nowy Jork, który często pojawia się w marzeniach Europejczyków. Możliwość zamieszkania w apartamentowcu stworzonym na wzór nowojorskiego standardu to obecnie większy prestiż niż lokum w Starym Mieście. Zabłocie to nasz mały Nowy Jork, którego klimat utrzymany jest w industrialnym stylu.

Miasto w mieście

Punktem wspólnym łączącym industrialne przestrzenie jest budowanie swoistości zataczanego obszaru. Nie są to obiekty ściśle związane z miastem, w którym powstają. W ich założeniu nie leży wpisanie się w wytyczone standardy. To miasta w mieście, mające swój indywidualny i niepowtarzalny charakter. To przestrzenie z pozoru surowe, wyróżniające się niewykończoną architekturą i widocznymi materiałami, takimi jak cegła, szkło, beton. Styl industrialny swą przytulność czerpie z dodatków, a przede wszystkim z ludzi, odwiedzających dane miejsce.

Sylwia Wyrzykowska